Freelancers verdienen een stem - en vertegenwoordiging - in de brede discussie over de arbeidsmarkt

Er is al lange tijd een discussie gaande over de regulering van digitale prikborden en platformwerk in Europa. Aan de ene kant staan uiterst linkse politici en beleidsmakers die willen dat freelancers in eeuwenoude werkvormen met levenslange arbeidscontracten terechtkomen. Aan de andere kant staat een meer progressieve groep die de rol van technologie op de arbeidsmarkt en de meer eigentijdse werkvormen die daardoor ontstaan erkent. Het is natuurlijk positief dat deze groep eindelijk serieus wordt genomen met de komst van de Europese richtlijn voor platformwerk. Toch praat vrijwel niemand met de bijna 28 miljoen mensen in Europa die ervoor kiezen om op deze manier te werken. Eén ding is zeker: het is tijd om freelancers een stem te geven in deze discussie.

Platformwerk is niet slecht, en freelancers zijn geen slachtoffers

Als eerste stap moeten we anders over freelance werk gaan denken en praten. Dit soort werk wordt de laatste jaren vrij negatief weggezet, waardoor de bijdrage van zelfstandigen aan de economie wordt ondergewaardeerd en zij worden afgeschilderd als hulpeloze slachtoffers die bij gebrek aan beter dan maar freelancer zijn geworden. Door dit imago wordt hun stem gesmoord, en kunnen anderen in hun naam het woord voeren. Dit is niet eerlijk, en het is zeker niet nodig. Veel freelancers zijn ondernemers, studenten of zzp'ers die juist kiezen voor deze manier van werken, en voor de flexibiliteit en voordelen die dit biedt. Het is tijd om de discussie in evenwicht te brengen en de stem van de freelancer weer mee te laten klinken.

Beter beleid begint met betere vertegenwoordiging

Een tweede punt van belang is dat beleid alleen inclusief kan zijn als politici en beleidsmakers mogelijkheden creëren voor dialoog, participatie en betrokkenheid. Want hoe kunnen politici en beleidsmakers weloverwogen keuzes maken over wat freelancers willen, nodig hebben en belangrijk vinden zonder het ze eerst te vragen?

Hans Borstlap is de auteur van het belangrijkste rapport over de arbeidsmarkt van de afgelopen jaren. Zijn ideeën zijn verwerkt in het rapport van de Sociaal-Economische Raad (SER). Onderzoek door derden wees echter uit dat het voor het SER-rapport, net als voor de rapporten van Borstlap, geen enkele freelancer was geraadpleegd. Gelukkig erkende Borstlap onlangs de pioniersrol van mensen die via digitale prikborden werken. Hij verklaarde dat freelance werk voldoende in het beleid moest worden meegenomen en dat hij veel liever een universele basis onder de arbeidsmarkt zou zien, met daarin aandacht voor sociale zekerheid en opleidingsmogelijkheden ongeacht het soort arbeidsrelatie.

Het is hoog tijd om de discussie aan te gaan

Tot slot moeten we dringend beleid heroverwegen dat geen rekening houdt met alle werknemers, ongeacht hun keuze voor vast of freelance werk. Via Temper Talks nodigen we politici, werknemers en bedrijven uit om hun visie en uitgangspunten te delen en te bespreken. In 2022 organiseerden we een discussie in de Balie over de rol van technologie op de arbeidsmarkt. In het publiek zaten freelancers, vertegenwoordigers uit het bedrijfsleven, leden van maatschappelijke organisaties en overheidsfunctionarissen. Het was een diepgaand gesprek waaruit bleek dat we meer gemeen hadden dan we dachten. Wat we die middag ook zagen was dat er freelancers  in alle soorten en maten zijn, dat het beleid ook moderne manieren van werken moet omarmen, dat de focus moet liggen op het werk zelf en niet op het soort arbeidscontract. En wat we die middag vooral hebben gezien is dat we, door met elkaar te praten in plaats van tegen elkaar, een kans hebben om te horen en te begrijpen wat ieders rol is in het creëren van een robuuste en gevarieerde arbeidsmarkt van morgen.