De juiste arbeidsrelatie bepalen was natuurlijk altijd al belangrijk – maar met het opheffen van het handhavingsmoratorium op de Wet DBA in het vooruitzicht, krijgt dit nog wat meer gewicht. De arbeidsrelatie definieert de verhouding tussen een onderneming en de persoon die het werk uitvoert, en voorkomt onder andere schijnzelfstandigheid. In dit artikel lees je wat een arbeidsrelatie precies inhoudt, en hoe je samen met de opdrachtnemer de juiste vorm bepaalt.
Wat is een arbeidsrelatie precies en waarom is het belangrijk deze te kwalificeren?
Wat zijn arbeidsrelaties? De definitie van een arbeidsrelatie is de verhouding tussen een onderneming en de persoon die het werk uitvoert, op basis van een overeenkomst.
De arbeidsrelatie bepaalt de juridische en sociale verhouding tussen ondernemingen en de persoon die het werk uitvoert. Deze relatie kan verschillende vormen aannemen, zoals een vaste of tijdelijke dienstbetrekking, een oproepovereenkomst of een overeenkomst van opdracht voor zzp’ers.
Het is belangrijk om duidelijk te hebben hoe de arbeidsrelatie precies in elkaar steekt, omdat dit gevolgen kan hebben voor de rechten en plichten van beide partijen. Een duidelijke arbeidsrelatie voorkomt misverstanden over zaken zoals beloning, arbeidsvoorwaarden en aansprakelijkheid. Daarnaast biedt het inzicht in sociale zekerheden, belastingverplichtingen en arbeidsrechtelijke bescherming.
Tot slot voorkomt het situaties van schijnzelfstandigheid. Lees meer over schijnzelfstandigheid in ons blogartikel: Wat is schijnzelfstandigheid en hoe voorkom je fictieve en verkapte dienstverbanden als bedrijf?
Verschillende arbeidsrelaties: dienstbetrekking of zzp
Met de opheffing van het handhavingsmoratorium op de wet DBA en controle op schijnzelfstandigheid door de Belastingdienst, is het belang toegenomen om de arbeidsrelaties scherp te krijgen. In welke gevallen is er bijvoorbeeld sprake van een dienstbetrekking of van zelfstandig ondernemerschap (zzp).
Werken in een dienstbetrekking of als zelfstandige zijn verschillende vormen van arbeidsrelaties. We hebben het over een dienstbetrekking wanneer een werknemer arbeid verricht onder gezag van een werkgever, met duidelijke arbeidsvoorwaarden waaronder loon, en wanneer de werknemer recht heeft op sociale zekerheden zoals vakantiedagen en ziekteverlof.
Zelfstandigen daarentegen, zijn zelf verantwoordelijk voor hun werk en inkomen. Ze hebben de vrijheid om zelf hun opdrachten en tarieven te bepalen. Dit brengt wel commerciële risico’s met zich mee, onder andere omdat zelfstandigen alleen worden betaald voor de geleverde diensten.
Het belangrijkste verschil tussen werken in een dienstbetrekking of als zelfstandige, ligt in de mate van afhankelijkheid tussen de onderneming en de persoon die het werk uitvoert, en de verantwoordelijkheden die daarbij komen kijken.
Wat is schijnzelfstandigheid?
Schijnzelfstandigheid, ook wel fictieve dienstbetrekking of verkapt dienstverband genoemd, verwijst naar een situatie waarin iemand zich (bewust of onbewust) als zelfstandige voordoet, terwijl de relatie meer lijkt op een dienstbetrekking.
Dit kan bijvoorbeeld voorkomen wanneer een zelfstandige grotendeels afhankelijk is van één opdrachtgever voor inkomsten of beperkte autonomie heeft over tarieven en werktijden. Met de invoering van de Wet DBA in 2016 is het de bedoeling geweest van de wetgever om schijnzelfstandigheid te bestrijden. Deze wet zorgde echter direct voor veel verwarring en onzekerheid in de markt, waardoor de Belastingdienst vrijwel direct na invoering een handhavingsmoratorium heeft ingesteld. Tijdens dit handhavingsmoratorium kon de Belastingdienst niet met terugwerkende kracht boetes en naheffingen opleggen, behalve als er een aanwijzing werd gegeven of er sprake was van kwaadwillendheid.
Dit handhavingsmoratorium komt per 1 januari 2025 te vervallen.
Wil je nagaan of jij en je opdrachtnemer de juiste arbeidsrelatie hebben gekwalificeerd? Raadpleeg dan onze handige scorecard.
Handhaving schijnzelfstandigheid
Vanaf 1 januari 2025 zal de Belastingdienst actiever gaan handhaven op schijnzelfstandigheid, waarbij het instrument ‘aanwijzing’ komt te vervallen. Dit betekent dat de Belastingdienst direct naheffingen op loonbelasting en bijbehorende boetes kan opleggen mocht er sprake zijn van schijnzelfstandigheid. Let wel op: deze correctieverplichting kan enkel worden opgelegd tot 1 januari 2025 en dus niet verder terug in tijd.
Hoewel dit instrument komt te vervallen, heeft de overheid opgeroepen tot een ‘zachte landing’. Er zijn verschillende moties aangenomen om dit te ondersteunen. Deze moties richten zich onder meer op risicogerichte handhaving, waarbij de focus vooral ligt op gedwongen zelfstandigen, onderbetaling, duidelijke gevallen van schijnzelfstandigheid en constructies rond arbeidsmigratie. Van deze omstandigheden is bij het gebruik van het Temper-platform geen sprake. Je leest hier meer over in ons artikel: Aflopen handhavingsmoratorium: Risicogerichte handhavingsstrategie van de Belastingdienst focust zich op probleemgevallen, niet op elke zzp-relatie
Bij de beoordeling of er sprake is van een verkapt dienstverband of schijnzelfstandigheid hanteert de Belastingdienst verschillende criteria, die holistisch worden getoetst. Hieronder leggen we uit welke aspecten worden meegewogen om te bepalen of iemand in loondienst is of als zelfstandige kan werken.
Dienstbetrekking of zelfstandigheid? Je ontdekt het in 9 stappen
Er is een grote overlap tussen dienstbetrekking en zelfstandigheid, want in beide gevallen gaat het om het uitvoeren van betaald werk. Hoe bepaal je dan of iemand werkt op basis van een dienstbetrekking of als zelfstandige?
De Hoge Raad heeft in het Deliveroo-arrest negen gezichtspunten opgesteld om te kunnen beoordelen of er sprake is van een dienstverband of niet. Deze gezichtspunten zal de Belastingdienst in haar beoordeling ook gebruiken. Maar let op: geen van deze gezichtspunten zijn doorslaggevend. Dat betekent dat al deze gezichtspunten tezamen en van geval tot geval moeten worden beoordeeld – ook wel de holistische toets genoemd.
Dit zijn de negen gezichtspunten die in overweging worden genomen, en dus ook bruikbaar zijn voor jou als opdrachtgever bij de kwalificatie van arbeidsrelaties:
Gezichtspunt 1: Aard en duur van de werkzaamheden
Eenvoudige, langdurige werkzaamheden waarvoor weinig specifieke kennis nodig is, wijzen vaak op werknemerschap. Zelfstandigheid wordt eerder gekenmerkt door gespecialiseerde werkzaamheden waarbij expertise vereist is, en kortdurende opdrachten.
✅ Via Temper worden opdrachten daarom omschreven met heldere vereisten en kwalificaties. De meeste opdrachten zijn beperkt tot een enkele dienst, met een gemiddelde duur van 6,5 uur. Dit zorgt ervoor dat de aard van de werkzaamheden aansluit bij het principe van zelfstandig ondernemerschap.
Gezichtspunt 2: Wijze waarop de werkzaamheden en de werktijden worden bepaald
Werknemerschap wordt vaak gekenmerkt door beperkingen, zoals het verplicht uitvoeren van andere taken, inhoudelijke aansturing, en beperkte vrijheid om opdrachten te weigeren of voor anderen te werken. Zelfstandigen hebben volledige vrijheid om opdrachten te weigeren, ze bepalen zelf hoe en wanneer ze werken, en zijn verantwoordelijk voor het eindresultaat.
✅ Via Temper worden opdrachten en vereisten vooraf duidelijk gedefinieerd, en de professionals kiezen zelf of en wanneer ze een opdracht aannemen.
Gezichtspunt 3: Inbedding van het werk en degene die de werkzaamheden verricht in de organisatie en de bedrijfsvoering
Werknemerschap wordt vaak gekenmerkt door een sterke integratie in de organisatie, zoals deelname aan bedrijfsuitjes of trainingen, langdurige of opeenvolgende opdrachten, en werk dat in lijn ligt met de kernactiviteiten van het bedrijf. Zelfstandigen werken als externen, met kortdurende opdrachten.
✅ Via Temper worden professionals gestimuleerd om voor meerdere opdrachtgevers te werken, met een maximum van 660 uur per jaar per opdrachtgever.
Gezichtspunt 4: Verplichting het werk persoonlijk uit te voeren
Werknemerschap houdt vaak in dat werkenden verplicht zijn de taak zelf uit te voeren, met beperkte mogelijkheden tot vervanging. Zelfstandigen daarentegen worden behandeld als ‘aannemers’ en kunnen zich vrij laten vervangen, zonder beperkingen.
✅ Via Temper hebben werkenden volledige vrijheid om vervanging te regelen, zowel binnen als buiten het platform, zonder dat hiervoor toestemming van Temper of de opdrachtgever nodig is.
Gezichtspunt 5: Wijze waarop de contractuele regeling van de verhouding van partijen is tot stand gekomen
Werknemerschap wordt vaak gekenmerkt door vaste overeenkomsten zonder ruimte voor onderhandeling, bijvoorbeeld over het tarief of de annuleringsvoorwaarden. Bij zelfstandigheid hebben werkenden juist de vrijheid om zelf de voorwaarden van de overeenkomst te bepalen.
✅ Via Temper wordt een modelovereenkomst aangeboden die dynamisch wordt aangepast, afhankelijk van de uitkomsten van de onderhandelingen tussen de opdrachtgever en de werkende.
Gezichtspunt 6: Wijze waarop de beloning wordt bepaald en waarop deze wordt uitgekeerd
Werknemerschap wordt vaak gekenmerkt door een vast tarief zonder ruimte voor onderhandelingen, en betalingen zonder factuur of los van de daadwerkelijk geleverde diensten. Bij zelfstandigheid hebben werkenden de vrijheid om te onderhandelen over hun tarief en worden ze betaald op basis van een factuur, met btw of vrijstelling.
✅ Via Temper kunnen werkenden onderhandelen over hun tarief en worden er automatisch facturen gegenereerd voor de geleverde diensten.
Gezichtspunt 7: Hoogte van de beloningen
Werknemerschap houdt vaak in dat werkenden betaald worden volgens de CAO of het wettelijk minimumloon. Zelfstandigheid wordt gekenmerkt door een veel hogere beloning, vaak meer dan 150% van de CAO-normen.
✅ Via Temper kunnen werkenden nooit een uurtarief onder het wettelijk minimumloon accepteren. De gemiddelde beloning op het platform ligt doorgaans 150% boven de CAO-lonen, wat wordt bepaald door de marktwerking en onderhandelingen tussen werkenden en opdrachtgevers.
Gezichtspunt 8: Commercieel risico
Werknemerschap houdt vaak in dat werkenden worden doorbetaald, zelfs bij annuleringen of ziekte, en er zijn beperkingen op andere commerciële activiteiten. Zelfstandigen dragen daarentegen het volledige commerciële risico, worden alleen betaald voor daadwerkelijk geleverde diensten, en hebben volledige vrijheid in hun commerciële keuzes.
✅ Via Temper dragen werkenden in principe altijd een commercieel risico, maar ze kunnen ervoor kiezen dit risico af te kopen door hun vorderingen over te dragen aan een factoringmaatschappij.
Gezichtspunt 9: Ondernemerschap in het economisch verkeer
Werknemerschap houdt vaak in dat werkenden beperkt worden in hun vrijheid om voor concurrenten of andere opdrachtgevers te werken. Zelfstandigen daarentegen hebben volledige vrijheid om activiteiten buiten de opdrachtrelatie aan te gaan.
✅ Via Temper werken opdrachtnemers met duidelijke ondernemerskenmerken, zoals een btw-nummer en KvK-inschrijving, en voor gemiddeld acht verschillende opdrachtgevers. Er worden geen beperkingen opgelegd aan hun vrijheid om buiten het platform relaties te onderhouden en hun eigen reputatie op te bouwen.
Deze negen aandachtspunten geven meer duidelijkheid over waar de Belastingdienst naar kijkt bij het vaststellen van de arbeidsrelatie. Verder zal er bij het handhaven van de Wet DBA in 2025 gekeken worden naar - naast de uitspraak van de Deliveroo-arrest - andere relevante jurisprudentie.
Heb je vragen over deze 9 gezichtspunten en hoe deze van toepassing zijn binnen jouw organisatie? Neem dan persoonlijk contact met ons op.
Het Deliveroo-arrest
In deze zaak draaide het om de vraag of de bezorgers van Deliveroo zelfstandigen of werknemers waren. Vakbond FNV vond dat er sprake was van een arbeidsovereenkomst en stapte naar de rechter. De Kantonrechter Amsterdam stelde vakbond FNV in het gelijk, maar Deliveroo was het daar niet mee eens. Uiteindelijk heeft de Hoge Raad deze zaak behandeld.
In dit arrest is uiteindelijk de conclusie geweest dat de bezorgers niet als zelfstandigen werkten maar in dienst waren. In deze uitspraak van de Hoge Raad komen de bovenstaande gezichtspunten terug, waaraan beoordeelt kan worden of er sprake is van een dienstbetrekking of zelfstandig ondernemerschap. Deze 9 gezichtspunten moeten in zijn geheel worden bekeken, De Hoge Raad geeft aan dat op basis van alle omstandigheden van het geval beoordeelt moet worden of sprake is van een arbeidsovereenkomst. Inbedding van het werk in de organisatie van de werkverschaffer is één van deze omstandigheden en niet het startpunt bij de beoordeling of sprake is van een gezagsverhouding.
Deze gezichtspunten zijn dus heel bruikbaar voor jou als opdrachtgever. Aan de hand van deze gezichtspunten kan je namelijk zelf toetsen van welke arbeidsrelatie er sprake is.
Zzp’ers via Temper: geen sprake van een arbeidsovereenkomst
Is er bij de professionals bij Temper sprake van een dienstbetrekking of schijnzelfstandigheid? De bovenstaande checklist maakt inzichtelijk hoe ervoor kan worden gezorgd dat de zzp’ers die je via Temper inhuurt, ook écht zelfstandigen zijn. De belangrijkste punten die duidelijk wijzen op zelfstandig ondernemerschap zijn:
- Vrijheid in werk- en werktijdkeuze
- Vrijheid om zich te laten vervangen
- Onderhandelingsruimte over het tarief
- Zelf het commerciële risico dragen
- Meerdere opdrachtgevers (de 660-urennorm waarborgt dit)
Wil je meteen meer weten over Temper? Neem contact op voor een demo en ontdek hoe je een betrouwbare, flexibele schil rond je bedrijf kunt opbouwen.
